Para entrar de Galicia a Portugal hai que facelo andando a vella ponte de ferro entre Valença e Tui. Antes non existía outro xeito de pasar o Miño. E aínda máis antes, nin iso. Pero os homes cruzabamos igual, nos dous sentidos, as xentes sempre atopamos o modo de estreitar o rego dos ríos para atravesar dunha beira a outra, para comprar e vender, para amar, tamén, ás veces, para alimentar vellos rancores.
Disque os ríos serven para distanciar as marxes,
(así como a espada de Tristán, aquel fío de auga cristalina esforzábase por tornar imposible o coito entre as dúas marxes, Torga, a propósito deste noso Minho),
os ríos, en efecto, afastan. Pola contra a terra, os montes e vales e por moito que nos empeñemos, unen. Poñamos por caso a Raia Seca. Os límites aquí ás veces confúndense, ou mellor aínda, digamos que todas as raias e como manifestación física non existen, só na imaxinación dos que cren nelas. Sen raias, os homes e as mulleres mestúranse, as árbores bícanse, as linguas confúndense, as peores bestas do monte procrean fillos comúns.
Camiñar pola ponte que separa Portugal da Galiza impón algo de respecto. É algo así como voar sobre as augas dun río inexistente, como andar coa imaxinación por riba destas lívidas augas, aínda máis, como soñar que o Miño, como arredamento, fose el mesmo unha alucinación.
Hai que sentar no peitoril coas pernas de fóra como canas colgadas a ver que pillan i escoitar os medos dos operarios que hoxe pintan a ponte,
Eh! señor senhor! que é o que pretende? Ande, homem, não me sexa temerário.
E alí sentado sobre este Miño tamén dourado recordar a viaxe de entón, a que aínda non era, os libros e mapas, as rutas, as paisaxes, as estradas, os olores e proxectos. Unha por unha tocar todas as ilusións.
Xa case non pasan coches pola ponte de ferro. Só camiñantes,
Avoa, avoíña, vostede, vai ou vén?
Mais a señora vestida de fatalismo cun pesado cesto de vimbio en perfecto equilibrio sobre a cabeza non contesta, ou si contesta, pero xusto nese momento un tren atravesa o ceo e así evita escoitar as palabras da muller.
Ademais de xentes de a pé en ocasións un tren cruza a vella fronteira para esfumarse, cos deveceres máis íntimos, na memoria soñada dos viaxeiros.
